تحلیل کیفیّت هنری صور خیال در غزل های ابوتمّام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده زبان های خارجی، دانشگاه ولی عصر(عج) رفسنجان

2 گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه فرهنگیان فارس

10.48310/alle.2024.15159.1144

چکیده

ابوتمام (متوفی228ه.ق) شاعر نام‌آشنای عصر عباسی است. او سخن‌سرایی است ممتاز و متفاوت که محتوای سروده‌هایش، جز با تأمّل فهمیده نمی شود. غزل‌هایی مستقل در دیوان این شاعر به یادگار مانده که تعداد ابیات آن‌ها از 2 تا 8 بیت، متغیّر است. نوشتار حاضر در صدد است که با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی و تحلیل این غزلیات بپردازد و کیفیت خیال‌پردازی‌ها و تصویرسازی‌‌های شاعر را در موضوع غزل شناسایی و ارزیابی کند. ابوتمام طرح کلی غزل‌هایش را از زمینه‌های مختلفی وام گرفته که در این میان، طبیعت، آموزه‌های دینی و عناصر حماسی، نقش برجسته‌تری دارند. آرایه‌های جزئی از قبیل استعارات، تشبیهات و کنایات به کار رفته در غزل شاعر نیز عمدتاً از همین سه منبع، گرفته شده‌اند و گاه در کارخانة خیال، تلفیق شده ضمن یک تجربة شعری به صورتی دو بُعدی، نمود یافته‌اند. به گواهی نوشتار، سازه‌های غزلی شاعر، اغلب حاصل تقلید یا نوعی تفنّن کلامی است و از بار عاطفی و شور آفرینش، کم بهره؛ به همین دلیل بسیاری از صور خیال به کار رفته در غزل‌های شاعر، بربَسته و کوششی است و پیوند بین دو سوی تصویر، انسجام و استواری لازم را ندارد.

کلیدواژه‌ها

پژوهش در آموزش زبان و ادبیات عرب
دوره 5، شماره 2
اسفند 1402
صفحه 98-117

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار