راهــبردهای غنی‌سازی برنامه درسی اجراشده آموزش زبان عربی در دوره دوم متوســطـه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری مطالعات برنامه درسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.

2 . استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران. M.gholampour@hsu.ac.ir

10.48310/alle.2025.4507

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی راهبردهای غنی‌سازی برنامه درسی اجراشده آموزش زبان عربی در دوره دوم متوسطه و شناسایی الزامات و بسترهای مؤثر در این فرآیند انجام شده است. این مطالعه به روش کیفی و با استفاده از رویکرد پدیدارنگاری انجام گرفت. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با ۱۸ نفر از دبیران، کارشناسان برنامه ریزی درسی و اساتید آموزش عربی جمع‌آوری شد که با نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. تحلیل داده‌ها با استفاده از رویکرد تحلیل مضمون در سه سطح (مضامین پایه، سازمان‌دهنده و فراگیر) و با رعایت معیارهای اعتبارسنجی کیفی انجام گردید. یافته‌ها در قالب پنج مضمون فراگیر اصلی شامل تمرکز بر مهارت‌های زبانی کاربردی (مشتمل بر مؤلفه هایی چون تقویت مهارت درک مطلب، توسعه مهارت بیان شفاهی و ارتقاء مهارت نوشتاری)؛ «تعمیق فهم قواعد و ساختارهای زبان عربی (شامل آموزش کاربردی قواعد صرف، آموزش چندسطحی قواعد نحو و آشنایی با بلاغت و زیبایی‌شناسی زبان عربی)؛ بهره‌گیری از فناوری‌های نوین آموزشی (مشتمل بر استفاده از نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌های آموزش زبان، به‌کارگیری منابع صوتی و تصویری آنلاین، ایجاد محیط یادگیری ترکیبی و تعاملی)؛ تنوع‌بخشی به روش‌های تدریس و ارزشیابی (مشتمل بر ایجاد محیط یادگیری ارتباطی و تعاملی مبتنی بر فعالیت، شخصی‌سازی آموزش با رویکرد تمایزی در یادگیری زبان عربی، ارزشیابی عملکردی و فرآیندمحور برای سنجش یکپارچه مهارت‌ها)؛ ایجاد ارتباط با فرهنگ و تمدن اسلامی-عربی (شامل آشنایی با ادبیات غنی عربی، درک جایگاه زبان عربی در علوم اسلامی و شناخت فرهنگ و آداب‌ورسوم جوامع عربی) استخراج شد. نتایج این پژوهش می‌تواند راهنمایی برای برنامه‌ریزان، معلمان و سیاست‌گذاران آموزشی در ارتقای کیفیت آموزش زبان عربی در مدارس متوسطه باشد.

کلیدواژه‌ها