بررسی عناصر حماسی در قصیده " ثورة فی الجحیم" از جمیل صدقی زهاوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

10.48310/alle.2024.3635

چکیده

داستان‌ها و اشعار مبتنی بر توصیف اعمال پهلوانی و بزرگی‌ها و افتخارات قومی را در تعریفی سنتی، حماسه نامیده‌اند؛ اما این تعریف در دوره‌ معاصر پیشرفت داشته و به‌ویژه در شعر بسیار متفاوت‌تر و گسترده‌تر شده‌است. عراق در قرن گذشته شاهد حوادث و تحولات اجتماعی، سیاسی زیادی بوده‌است؛ که بسیاری از این حوادث و تحولات ناگوار بوده و در حوزه‌ی ادبیات نیز تأثیرگذار بوده است. قصیده‌ی بلند " ثوره فی الجحیم " از جمیل صدقی زهاوی که دربرگیرنده‌ی اندیشه‌های حاکم زمانه‌ی زهاوی در مورد دنیا و آخرت، اعتقادات و باورهاست و شاعر موضوع این حماسه را از کتاب‌های دینی با تأثیر از " کمدی الهی " دانته و "رسالة الغفران " معری و همچنین وضعیت اجتماعی که عراق در آن به سر می‌برد، الهام گرفته است. پژوهش حاضر به شیوه‌ی کتابخانه‌ای و با روش تحلیلی_ توصیفی سعی بر آن دارد که عناصر حماسی موجود در این قصیده را مورد واکاوی قرار دهد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان‌دهنده‌ی این است که واقعیت‌های تلخ اجتماعی آن روز عراق باعث پناه آوردن شاعر به درون خویش شده و زهاوی مسائل ناگواری همچون ظلم حاکمان، تعصبات بی‌پایه و اساس، خرافه گویی و فساد را به‌صورت رمزگونه و با چاشنی حماسه به تصویر می‌کشد.
داستان‌ها و اشعار مبتنی بر توصیف اعمال پهلوانی و بزرگی‌ها و افتخارات قومی را در تعریفی سنتی، حماسه نامیده‌اند؛ اما این تعریف در دوره‌ معاصر پیشرفت داشته و به‌ویژه در شعر بسیار متفاوت‌تر و گسترده‌تر شده‌است. عراق در قرن گذشته شاهد حوادث و تحولات اجتماعی، سیاسی زیادی بوده‌است؛ که بسیاری از این حوادث و تحولات ناگوار بوده و در حوزه‌ی ادبیات نیز تأثیرگذار بوده است. قصیده‌ی بلند " ثوره فی الجحیم " از جمیل صدقی زهاوی که دربرگیرنده‌ی اندیشه‌های حاکم زمانه‌ی زهاوی در مورد دنیا و آخرت، اعتقادات و باورهاست و شاعر موضوع این حماسه را از کتاب‌های دینی با تأثیر از " کمدی الهی " دانته و "رسالة الغفران " معری و همچنین وضعیت اجتماعی که عراق در آن به سر می‌برد، الهام گرفته است. پژوهش حاضر به شیوه‌ی کتابخانه‌ای و با روش تحلیلی_ توصیفی سعی بر آن دارد که عناصر حماسی موجود در این قصیده را مورد واکاوی قرار دهد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان‌دهنده‌ی این است که واقعیت‌های تلخ اجتماعی آن روز عراق باعث پناه آوردن شاعر به درون خویش شده و زهاوی مسائل ناگواری همچون ظلم حاکمان، تعصبات بی‌پایه و اساس، خرافه گویی و فساد را به‌صورت رمزگونه و با چاشنی حماسه به تصویر می‌کشد.

کلیدواژه‌ها