بررسی ساختار نحوی و بلاغی " لیت" در قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه فرهنگیان، پردیس فاطمة الزهرا، یزد، ایران

چکیده

لیت" ازحروف مشبهه بالفعل است که بر سرجمله‌ی اسمیه وارد شده، اسم را منصوب و خبر را مرفوع می­نماید واصلی­ترین و رایج‌ترین کاربرد آن برای تمنّی است. تمنّی آرزویی است که دست‌یابی به آن محال، یا دور از انتظار است لذا معانی"لیت" کاش و ای‌کاش است. در قرآن کریم 14 مرتبه واژه­ی "لیت" استعمال شده است، پژوهش حاضر با شیوه­ی توصیفی-تحلیلی بر آن است تا به بررسی آیات حاوی "لیت" ازنظر ساختاری و معنای بلاغی آن از دید مفسّران و نحویان بپردازد و علت بیان "لیت" و ای‌کاش‌های قرآنی و گویندگان و زمان بیان آن را نیز بررسی کند. برآیند این پژوهش نشان می­دهد که در هر 14 مورد"لیت"در معنای اصلی یعنی تمنّی (غیرممکن یا دور از انتظار) به‌کاررفته است و غرض بلاغی آن در اکثر موارد اظهار حسرت و ندامت از کاری است که زمان آن پایان یافته است و اغلب آن‌ها نیز در آخرت و از زبان کسانی جاری می­شود که از قوانین الهی سرباز زده و هوی و هوس و آرزوهای شخصی و غریزی خود را دنبال کرده­اند و از نظر ساختار نیز غالباً به‌صورت یا+ لیت + ضمیربارزمنصوبی+ جمله­ی فعلیه با فعل ماضی بیان شده است.

کلیدواژه‌ها