ادبیات هر ملت، دیوان مفاخر و آینه آداب، اخلاق و سنن آن‌هاست. انسان‌ها از دیرباز آثار ادبی را به عنوان ابزار ارتباط بکار برده‌اند، همین واقعیت برای اثبات اجتماعی بودن ادبیات بسنده است. اما ادبیات افزون بر ویژگی ارتباطی، ابزاری برای انگیزش و ثبت و ضبط پایداری جوامع انسانی در برابر یورش‌های پیاپی نیز بوده است. در میان کشورهای عربی، عراق از جمله سرزمین‌هایی است که از دیرباز به دلایل گوناگون همواره مورد توجه مطامع بیگانگان به ویژه دولت استعماری بریتانیا بوده است. ورود نیروهای بریتانیا به عراق از سال 1917، زمینۀ مبارزه و صف بندی مردم مسلمان در مقابل سیاست‌های ظالمانۀ استعمارگران را فراهم نموده که در این میان نقش شاعران متعهد عراقی، قابل ملاحظه است. محمدجواد جزایری از ادیبان، فقیهان و رهبران ضد استعمار و مجاهد شیعه عراق در قرن چهاردهم هجری است که به دلیل احساسات صادقانه و حضور فعال در این مبارزه و خلق قصایدی، جایگاه خاصی را در شعر تعهد عراق به خود اختصاص داده است. هدف اصلی این مقاله، بیان و ارائۀ جلوه‌های تعهد در خلال بررسی اشعار جزایری و نقش او در بیداری مردم و مبارزه با استعمار است. در این مقاله تلاش گردیده، ضمن معرفی این شخصیت، جلوه‌های تعهد را که از مطالعۀ تمام دیوان او استخراج شده، درحوزه‌های سیاسی، اجتماعی و فکری، در عناوین دعوت به مبارزه، امید رهایی، دعوت به همبستگی ملی و نفی تفرقه، و واقعه سرایی مورد نقد و بررسی قرار دهیم. روش تحقیق در این پژوهش، جمع آوری مطالب از منابع، طبقه بندی و بیان آن بگونۀ
)