تحلیل گفتمان انتقادی «سازش» با تکیه بر رویکرد لاکلا و موف، مطالعه موردی: روزنامه عکاظ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه فرهنگیان

2 دانش آموخته دکتری تخصصی زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران

چکیده

بازتولید گفتمان مقاومت در کشورهای اسلامی تاکنون با همراهی ملت‌ها مواجه بوده است. به شکلی که حتی نمود آن در عرصه‌های مختلف ادبی مانند شعر و رمان دیده می‌شود. اما با آرایش سیاسی جدید در خاورمیانه، گفتمان سازش، تلاش دارد جایگزین گفتمان مقاومت شود. این پژوهش با هدف شناسایی و تحلیل انتقادی شیوة «مَفصل‌بندی» سازش در روزنامه عکاظ عربستان، ده سرمقالة این نشریه را مورد بررسی قرار داده است. در اجرای هدف تحقیق، از رویکرد تحلیل گفتمان «لاکلا و موف» استفاده شد. این روش قابلیت تحلیل گفتمان با تکیه بر نحوه چینش دال‌ها و مفاهیم را فراهم می‌سازد. نتایج پژوهش حاکی است دال مرکزی در این روزنامه «صلح با اسرائیل» بوده که دال‌های تهی و شناور برای معنابخشی به آن توسط نویسندگان به شکل گسترده استفاده شده است. به کارگیری استراتژی‌های هژمنوتیک برای ایجاد عدم ثبات در گفتمان مقاومت، یکی دیگر از تکنیک‌های رایج این روزنامه است. نویسندگان تلاش کرده‌اند با غیریت‌سازی از فلسطینی‌ها، آنها را به عنوان تهدیدی برای مردم عربستان معرفی کرده و از این طریق، نیاز به انسجام درونی را نزد آنان تقویت کنند. تأکید بر ضرورت اولویت دادن به شرایط کرونایی در مقابل قضیه فلسطین و تکرار دال‌های اتهامی مثل فساد مالی رهبران آن، از دیگر استراتژی‌های گفتمانی است که به دو شکل برجسته‌سازی و به حاشیه‌رانی انجام شده است. در مفصل‌بندی روزنامه عکاظ، سازش به عنوان راه حل نهایی و امر ضروری برای حفظ منافع و امنیت ملی عربستان معرفی شده و دال‌های شناور متعدد به طور روزانه برای هویت بخشی به آن تولید می‌شود.

کلیدواژه‌ها